Creatieve technieken en Spreeuwenzwermen

In deze tijd van het jaar zijn Spreeuwenzwermen een prachtig natuurverschijnsel. Er worden verschillende redenen genoemd voor het tot stand komen van deze zwermen. In Nature Today worden drie redenen genoemd.

Allereerst gaan ze  samen slapen omdat het veiliger is. Eventueel gevaar wordt door de grote groep sneller opgemerkt. Als tweede reden wordt genoemd dat roofvogels verward raken door de grote aantallen. Derde genoemde reden is dat ze samen s'ochtends op stap gaan om te gaan eten.

Dat ze niet botsen komt volgens onderzoek van Prof. Dr. Charlotte Hemelrijk door een aantal oorzaken. Allereerst vliegen ze allemaal ongeveer even snel, namelijk zo'n 36 km per uur. Daardoor kunnen ze alleen botsen als ze in verschillende richtingen vliegen of afwijken van een vluchtrichting. Verder vond zij dat elke vogels zeven buren in de gaten houdt en zich onmiddellijk aanpast als deze van richting veranderen.

Het betoverende gevoel dat zo'n Spreeuwenzwerm geeft, wilde ik vast leggen. Daarbij gefascineerd door de volledig op elkaar afgestemde beweging en de massaliteit. Uiteraard begon ik met het vastleggen van de vormen. Leuk, maar het haalde het niet bij bewegend beeld. Die beweging en dynamiek wilde ik vangen. Tijd om te experimenteren met verschillende creatieve technieken. Logischerwijs begon ik met lange sluitertijden. Soms deels noodgedwongen door het beperkte licht, zoals hierboven.

Om te weten hoeveel sluitertijd ik kon gebruiken, heb ik even snel gerekend. wetende dat ze 36 km per uur vliegen, had ik al snel berekend dat ze in 1 seconde 10 meter afleggen. Of te wel bij 1/20ste nog geen halve meter. In het begin bewoog ik veelal mee om toch enige vorm van scherpte te krijgen. 

De lange sluitertijden hadden als voordeel dat de ISO waarden fors omlaag konden. Bleef wel opletten geblazen, want doordat de zonsondergang snel verloopt veranderde de sluitertijd snel.

Lange sluitertijden hebben meer effect als je meer inzoomt in de groep. Daarbij valt onmiddellijk op dat de bewegingsrichting een grote rol speelt. Uiteraard speelt ook de afstand tot de zwerm Spreeuwen een grote rol voor het effect. Bij de foto hiernaast was ik nog vrij ver af en had ik niet volledig ingezoomd. 

Deze foto heb ik overigens ook omgezet in zwart wit om een dramatisch effect te krijgen. Of dat ook de foto beter maakt weet ik eigenlijk niet zo goed.

Een tweede creatieve techniek, die ik geprobeerd heb is meervoudige belichting.  De reden om er mee te beginnen was simpel. regelmatig was de zonsondergang niet in de zelfde richting als de Spreeuwenzwerm. Zo was er in Geldermalsen op één avond een prachtige plek in de bewolking waar een donkere wolk oranje werd gekleurd door de ondergaande zon. Die plek heb ik gecombineerd met een deel van de Spreeuwen. Het beeld hiernaast is er een voorbeeld van.

Op dit beeld kreeg ik hele positieve reacties en ik besloot dan ook verder te experimenteren. Allereerst weer door foto's te combineren van ondergaande zon en de Spreeuwenzwerm en vervolgens door foto's van de zwerm te maken en die over elkaar te leggen in de camera. Eerst met zwermen Spreeuwen allebei ver weg en later ook meer experimenteel met ver en dichtbij.

Het viel eerlijk gezegd niet mee iedere keer goede beelden te maken. Zeker de combinatie van zonsondergang en een zwerm werd al snel onnatuurlijk. Verder een groot risico op overbelichting en op het wegvallen van de Spreeuwen. Daarom onderbelicht bij de zonsondergang en normaal belicht bij de Spreeuwen. Dit in combinatie met additief als instelling voor meervoudige belichting werkte vaak het beste. Uiteraard was dit alles afhankelijk van het beschikbare licht.

Hoe leuk ik het experimenteren met meervoudige belichting ook vind, het gaf mij niet het gevoel dat ik de dynamiek van de beweging er goed mee vast kon leggen. De lange sluitertijden brachten me dichterbij. Dat was de reden om meervoudige belichting te combineren met lange sluitertijden. 

De meeste beelden, die ik met die technieken maakte zijn mij te druk, maar vooral te rommelig. Al met al leek daar niet de oplossing te liggen. Bewust de camera bewegen tijdens het afrukken, in combinatie met lange sluitertijden was het volgende wat ik probeerde. Bijvoorbeeld door de camera iets rond te draaien. De effecten zijn grappig, maar wederom mij te rommelig.

Mijn conclusie was dat het moest komen van een meer gestructureerde beweging, als het langzaam uit- of inzoomen met de lens. Ik had het al iets eerder geprobeerd, maar was nog niet tevreden met het resultaat. Daarom bij een bezoek aan Veenenwouden het nog een keer geprobeerd. Daar maakte ik de foto die hiernaast staat. Voor mij straalt deze foto de dynamiek en sfeer van een Spreeuwenzwerm uit.