Creatieve hutfotografie

Jaren terug begon ik hutten te huren om vogels te fotograferen. Enthousiast schoot ik beelden van vogels op takjes en legde ze met reflectie vast aan de waterrand. Ook badderen was vaak aanleiding om te klikken.

Langzaam aan begon na verloop van tijd mijn enthousiasme te dalen. Veel vogels had ik al vele keren vastgelegd en ook andere fotografen lieten dit soort beelden met regelmaat zien. Allemaal weinig origineel en voor nieuwe soorten nog steeds leuk, maar na honderden mezen niet echt bevredigend meer. 

Ik begon boshutten te vermijden en koos meer en meer voor hutten als Balgzandpolder, Marken, en hut 6 en hut 10 van Han Bouwmeester. Hutten waar je andere beelden kon maken. Daar begon ik ook andere technieken uit te proberen. Hetzelfde deed ik als ik af en toe nog wel in een boshut zat.

Langzaam aan begon ik ook in hutten iets creatievere beelden te maken. Ik experimenteer met verschillende belichtingstechnieken, meervoudige belichting, omzetting naar Zwart Wit en heel soms langere sluitertijden. In dit blog laat ik wat voorbeelden zien van wat er kan.

Het eerste waar je mee kunt spelen is uiteraard de belichting. Zo gebruik ik zowel vanuit openbare als gehuurde hutten van tijd tot Low Key om een beeld te maken waar je langer naar kunt kijken.

Bij Low Key moet het onderwerp in het licht staan en het liefst een wit of licht uiterlijk hebben, waar bij de achtergrond donker is. Die hoeft niet zwart te zijn. Bij het fotograferen belicht je minimaal 1 stop onder, maar vaak wel 2, 3 of zelfs meer.

In de nabewerking haal ik vaak lichtplekjes in de achtergrond weg en licht ik het onderwerp nog wat op en maak de achtergrond nog wat donkerder. Soms kan het makkelijk in Lightroom, soms vraagt het iets meer werk. Het beeld hiernaast is bijvoorbeeld gemaakt in het Oostvaardersveld op een klaarlichte dag.

De Kluten stonden in de schaduw en dicht bij riet. Ik moest 3 stops onderbelichten en thuis nog behoorlijk wat vlekken verwijderen, omdat het water oppervlak wat rommelig was. Achtergrond is ook hier nog donkerder gemaakt en de hooglichten en witten zijn opgehoogd. Het uiteindelijke resultaat zullen sommigen waardeerden, anderen juist niet. Alleen daaruit blijkt volgens mij al al dat het een bijzonder beeld is.

Dat je met Kluten alle kanten op kunt, blijkt uit de volgende foto. Dit beeld is gemaakt in de Balgzandpolder  hut van het Noord Hollands Landschap. In de ochtend heb je er vaak tegenlicht in de zomer. Je kunt dan prachtige tegenlicht opnames maken.

Dit beeld is gemaakt in maart 2020 op een bewolkte dag. Met High Key als insteek. Dit houdt in dat je flink overbelicht om een beeld over te houden, waar vormen de belangrijkste rol in spelen.

Ook hier was thuis wat nabewerking nodig. Er moesten weer vlekken verwijderd worden en de achtergrond is nog iets verder opgelicht. Wel wilde ik persé nog een beetje rimpeling in het water houden. Maar dat mocht niet teveel zijn, want het ritme, dat in mijn optiek dit beeld maakt, zou daardoor verstoord worden. 

Voor het toepassen van High Key heb ik graag een lichte bewolking, een lichte achtergrond en een onderwerp dat daar voorla vanuit vorm tegen afsteekt. Omstandigheden, die je niet in boshutten zult aantreffen, maar wel bij hutten aan het water of wad.

Spotlight is een element, dat bij hutfotografie veel worden toegepast. Zelf doe ik dat uiteraard ook. Zo ben ik altijd gespitst op plekjes waar mooi licht valt. Sommige hutten lenen zich daar goed voor. Bekend is bijvoorbeeld dat Hut 4 van Han Bouwmeester zich hier goed voor leent.

De hut in Marken voor weidevogels, overigens één van mijn favoriete hutten, heeft soms ook unieke kansen hiervoor. En laat nou net de Grutto's besluiten in het spotlight te gaan paren. Het was vrij ver weg, maar toch snel afgedrukt en het effect in Lightroom nog iets versterkt. Persoonlijk kan ik er van genieten als actie en licht samen vallen. Een mazzeltje, maar tegelijkertijd ook planning.

Ik probeer namelijk altijd zo vroeg mogelijk bij een hut te zijn. Of bijvoorbeeld in Marken zo lang mogelijk door te fotograferen. Juist de randen van de dag geven het mooiste licht en de beste kansen.

Ooit leerde ik van een fotograaf de stelregel. Fotografeer nog minimaal een half uur door als je denkt dat het niet meer gaat. Met de huidige camera's en software kan dat helemaal goed. Al vind ik zelf ruis bij late avond foto's soms ook sfeerverhogend werken.

Bij hutten wordt de setting vaak bepaald door takken en lege ruimtes. Het voordeel is daarvan, zeker als er niet teveel takken zijn, dat je een mooie en rustige foto kunt maken. Zeker met reflectie van de vogel in het water kan dat fantastisch mooi zijn. 

Toch kijk ik ook vaak naar de zijkanten van de setting. Staan er struikjes, die een doorkijkje bieden op een plek waar vogels graag gaan zitten, of waar ik wat te eten kan neerleggen om ze te lokken. Is er een plekje met voldoende gras om daarachter wat voer te leggen, waarbij het storende gras wordt vervangen door een filter waarmee je sfeer in je beelden kunt brengen.

Zo zag ik dat deze jonge Grote Bonte Specht als het te druk werd op de setting vaak in dit boompje ging zitten. Hij werd namelijk door de ander Spechten regelmatig opgejaagd en voelde zich hier kennelijk veilig, terwijl hij ook kon kijken naar de voerplekjes, om zijn kans te grijpen.

Mocht het bij de hut, die je gehuurd hebt niet kunnen, dan zijn er ook nog andere manieren om dit effect te bereiken. De eerste is wat onconventioneel, maar niet minder effectief. Zoek in het bos een tak met veel blad, of verzamel bladeren die zijn afgevallen (in de herfst) en fotografeer daar doorheen. Uiteraard geeft dit ook wat rommel, die je moet opruimen, maar de vogel op een tak zit nu ineens in een bos en dat lijkt natuurlijker en is vaak sfeervoller. Zorg wel dat je scherp kunt blijven stellen en dat de vogel nog goed zichtbaar is.

Ook met meervoudige belichting kun je een dergelijk effect bereiken. De eerste foto van dit blog, de Boomklever in Zwart Wit is gemaakt met meervoudige belichting. De techniek is eigenlijk vrij simpel, maar in veel gevallen is het resultaat toch teleurstellend. Meest komt dit doordat de kleuren onnatuurlijk worden, of het onderwerp net niet goed geplaatst is en de sfeerverhogend elementen ook het beeld verstoren. Soms helpt daarbij omzetting naar zwart wit.

De techniek is vrij simpel. Je zet je camera op meervoudige belichting en stelt scherp op je onderwerp, liefst met een mooie compositie in gedachte. De tweede foto is vaak juist niet scherp gesteld. Bij de mirrorless camera's kun je in de viewfinder vaak al zien wat het resultaat gaat worden. Ik ga dan op zoeken naar een bijpassend bokeh. 

De instellingen voor je meervoudige belichting kun je stuk voor stuk uit testen. Mijn ervaring is dat gemiddeld het beste is om mee te beginnen. Tenzij je in staat bent om in de combinatie van onderbelichte foto's gebruik te maken van een deel van beide foto's, die erg donker zijn. Dan is additief een goed alternatief en verder kun je ook helder proberen. Mijn ervaring met donker als methode is dat de kleuren heel vaak niet mooi worden. Dat is dan ook de laatste die ik test.

Meervoudige belichting kun je ook op een hele andere manier gebruiken. Het beeld hierbij is bijvoorbeeld ontstaan, doordat er bij Hut 6 van Han Bouwmeester niets gebeurde. We verveelden ons en ik ben gaan spelen met de schaduw van een Koolmees op een tak in het water. De foto daarvan heb ik gecombineerd in camera met een scherp beeld van de bomen ver af aan de linkerkant. Met wat extra werk in de nabewerking kreeg ik dit beeld uit de camera.

Lange sluitertijden zijn voor de beelden uit hutten tot nu toe niet erg succesvol. Zo maakte ik het overzicht onderaan geplaatste beeld vanuit de fotohut Marken. Het was inmiddels donker en er zat een groep Meeuwen te slapen.

De combinatie van lange sluitertijd met intentional camera movement heb ik een aantal keren geprobeerd. Het resultaat is verre van wat ik wilde bereiken.

Ook in Marken probeerde ik met lange sluitertijd de laatste Grutto, die nog actief was vast te leggen. Weer met weinig succes! Toch heb ik het beeld hier geplaatst.

Creatieve hutfotografie gaat namelijk gepaard met meer missers dan met succes. Voor mij maakt dat niet uit. Ik heb er plezier in en leer er van. Bovendien heb ik voor mijn gevoel al genoeg Koolmeesjes, Spechten etc.

Dat wil overigens niet zeggen dat ik nooit meer gewone hut beelden schiet. Als er een roofvogel voor de hut komt, schakel ik net zo graag over op minder creatieve beelden. Maar als die langer blijft hangen en om zich heen kijkt, kan ik het toch niet laten om te proberen een meervoudig belicht beeld te maken of te kiezen voor een lange sluitertijd om die beweging vast te leggen. Tot nu to overigens zonder succes. Tot slot nog een paar voorbeeld beelden.