Intentional Camera Movement

In september 2022 ging ik met Nordic Vision naar Spitsbergen. Een reis waarvan ik vooraf wist dat landschappen het hoofddoel waren. Uiteraard hoopte ik ook op wildlife, maar vooraf wist ik dat het niet het hoofddoel was. Nu ben ik niet echt een landschapsfotograaf en verwachtte ik dat het na enige tijd zou gaan vervelen. 

Daar kwam bij dat ik al een tijdje op YouTube filmpjes aan het kijken was over Intentional Camera Movement. Daarbij geïnspireerd door Erik Malm, wiens boek ik enige tijd terug aanschafte. Maar ook door Andy Gray en anderen.

Zo woonde ik een online presentatie bij van Stephanie Johnson. Die presentatie vond ik een verademing. Vandaar dat ik me voornam de techniek ook te gaan proberen in Spitsbergen. Daarbij hielp dat ik al wel eerder met de techniek wat geprobeerd had. Daar ik nog wat extra wilde oefenen vooraf en daar ik met een voetblessure niet ver kon lopen, ging ik vooral nog een paar keer aan de slag in de buurt. De resultaten vielen oorspronkelijk wat tegen, maar ik heb me niet uit het veld laten slaan.

Na een reis van een dag kwamen we aan in Longyearbyen. Daar besloten Ed en ik te gaan wandelen. Gelijk naast de klassieke landschappen, ook aan de slag gegaan met ICM. Veelal gebruik makend van de kleuren van de bergen. Deze waren nog gehuld in herfsttinten van de vele mossen. Door vrij sterk te belichten kon ik hele softe kleuren krijgen. In dit geval wilde ik de kleuren niet teveel in elkaar overlaten lopen. Daarom maakte ik een horizontale beweging. De foto hierbij is daar een mooi voorbeeld van.

Om hem te maken moest de aperture fors omhoog tot wel f36 en f40 aan toe. Dat heeft als vervelende bijkomstigheid dat alle vuiltjes op de lens en in de camera zichtbaar worden. Dat betekent veel extra werk in de nabewerking. Je kunt uiteraard ook met een neutral density filter werken. Maar indien je het fotograferen van ICM opnames combineert met landschappen, is het op en af schroeven van zo'n filter erg omslachtig. Zeker als je langer aaneengesloten ICM beelden wil maken, zou ik het iedereen aanraden er wel één te gebruiken.

De volgende dag zaten we op een catamaran en die boot legde onder andere aan bij een gletsjer. Langs de rand van de gletsjer was donkere aarde en de gletsjer zelf had forse scheuren en blauwe, witte en bruinige tinten. De gids vertelde van het smelten van de gletsjer en naast een gewoon landschapsbeeld wilde ik graag een beeld met meer expressie van het gevoel van somberte dat mij bekroop. De opwarming van de aarde gaat hier relatief hard.

Om zo'n beeld te maken besloot ik met een kleine beweging te werken, waarbij ik wilde bewegen langs de rand van de gletsjer. In de nabewerking heb ik de contrasten nog wat bijgezet en het donkere gevoel versterkt. Daarmee geeft het beeld nu mijn sombere kijk op de toekomst van Spitsbergen weer.

Andere bewegingen bleken minder effectief. Zo was horizontaal bewegen slechts goed voor een viezig beeld en een verticale beweging blurde ook teveel. Uitzoomen was iets aantrekkelijker, maar de gletsjer loopt dan erg duidelijk de zee in en daarin door. Later in de week heb ik met deze bewegingen wat betere beelden gemaakt, maar dit beeld beviel mij vooralsnog het beste. Meebewegen met een lijn in het landschap is een techniek, die me goed bevallen is. Het onderstaande beeld is overigens een andere uitting van mijn sombere gevoel.

Het sombere staat duidelijk centraal, maar juist in de lucht zit voor mijn gevoel een klein sprankje hoop. De beweging is enigszins schuin naar beneden. Daarmee trok ik de mist nog iets meer de berg over.

De meeste andere ICM beelden waren die ochtend een regelrechte mislukking. Dat was eerlijk gezegd ook wel wat ik verwacht had. Overal op het internet en YouTube wordt gewaarschuwd dat de meeste beelden mislukken. Dat is ook mijn ervaring, maar gelukkig kun je in het digitale tijdperk rustig door blijven klikken. Wel leerde ik me zelf aan regelmatig naar de resultaten te kijken. Je hebt daarmee onmiddellijke feedback op de effectiviteit van de beweging. Is die te snel, te abrupt, te langzaam of niet in de goede richting, dan kun je onmiddellijk iets aanpassen.

Einde van de middag gingen we aan boord van de Noorderlicht. Dit zeilschip heeft een hele rijke geschiedenis en was ons domein voor de komende week. Aan boord ben ik vrolijk doorgegaan met het maken van ICM beelden. Vooral de avonden met een kleurrijke zonsondergang en de momenten dat het weer omsloeg waren goede momenten om te experimenteren. De eerste avond niet, want alles was grauw en mistig. 

De volgende dag was er echter een prachtige zonsondergang. Ik kwam ogen tekort. Voor ICM vond ik de kleurcombinatie met roze en blauw het aantrekkelijkst. Ik heb zowel strakke beelden gemaakt, zoals hiernaast, als beelden met nadrukkelijker bergen zichtbaar. Persoonlijk heb ik een lichte voorkeur voor het eerste bij deze kleurcombinaties. Een vrij snelle horizontale beweging gaf dit resultaat. Om de bergen in beeld te krijgen, moet de beweging veel langzamer uitgevoerd worden.

Een andere mogelijkheid was om met de felle oranje stroken van de ondergaande zon te werken. Ook dat heb ik volop gedaan en de resultaten stelden zeker niet teleur. Ze zijn zeer kleurrijk en bijna schreeuwend. Beeldend voor een wereld die in brand staat. Zeker als ik daarbij de beweging van een vlam nabootste.

Al doende ontdekte ik de voor en nadelen van sterke contrasten, de verschillende bewegingen en combinaties van bewegen en still houden. Ook de volgende dagen bleef ik de vroege ochtend en late middag kijken wat er kon. Niet altijd met succes, wel altijd met plezier.

Ook overdag en als we aan land gingen probeerde ik met ICM mijn gevoel vast te leggen. Gevoelens, die wisselden van somberte tot verwondering tot hoop. Gevoelens, die zich in golven door mij heen verplaatsten. Dat gevoel van heen en weer schietende gevoelens, heb ik geprobeerd vast te leggen, door de bergen vast te leggen met een golvende beweging. Het krachtigste voorbeeld daarvan is bijgaand beeld. Het straalt vooral kracht en dynamiek uit.

De meeste van dit soort beelden moest ik omzetten in 16:9 aspect ratio. De reden is dat door de forse beweging vaak een deel van de foto niet echt bruikbaar is en er veel moet worden weggesneden om het beeld enigszins recht te trekken. 

Wat mij opviel was dat het soms best lastig is het beoogde effect te produceren, maar dat naar dat de week vorderde het steeds beter lukte. Ook durfde ik steeds meer, mede gestimuleerd door mijn reisgenoten, waarvan enkelen ook aan de slag gingen met ICM.